بلاهایی که آلودگی هوا می‌تواند بر سر ما بیاورد | از هر ۱۰ ایرانی ۹ نفر دچار آسیب‌های آلودگی هوا می‌شوند

همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: آلاینده‌های موجود در هوا آن قدر زیاد و متعدد هستند که هرکدام از آنها می‌توانند سلامت افراد را به خطر بیندازند. از ابتلا به بیماری‌های قلبی و پوکی استخوان و حتی مسمومیت گرفته تا آسم و تنگی نفس و بیماری‌های آلرژیک و انواع سرطان مثل سرطان ریه.

آلاینده‌های هوا شامل اکسیدهای کربن، اکسیدهای نیتروژن، اکسیدهای گوگرد، ذرات معلق، مازوت، ترکیبات آلی فرّار (VOCs)، آلودگی ناشی از وسایل نقلیه، آلاینده‌های حاصل از کارخانه‌ها و نیروگاه‌ها، سوخت‌های فسیلی مانند نفت و گاز طبیعی، فلزات سنگین بسیار سمی مثل سرب و آرسنیک، گاز ازن در نزدیکی زمین و ... است. آلاینده‌ای مثل NO۲ یکی از مضرترین آلاینده‌های هوا است و به تنهایی می‌تواند به قلب و ریه انسان آسیب برساند. همچنین فلز سنگینی مانند آرسنیک می‌تواند ازطریق تنفس و حتی پوست وارد بدن شود. سازمان جهانی بهداشت، آرسنیک را یکی از عوامل سرطان‌زا معرفی کرده است.

متخصصان می‌گویند افراد چه سالم باشند و چه بیمار، اگر در معرض آلودگی هوا قرار بگیرند، آسیب می‌بینند. اما افرادی که دچار بیماری‌های ریه و بیماری‌های تنفسی مثل آسم هستند، آسیب‌های بیشتری ببینند. چراکه حملات آسم، خطر مرگ را نیز در پی دارد. طبق آمارها از هر ۱۰ نفر، ۹ نفر در ایران دچار آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا می‌شوند و یکی از این آسیب‌ها بیماری‌های تنفسی هستند.

بیشتر بخوانید؛

• ارتباط عجیب مُرده‌زایی در کشور با آلودگی هوا | چه کسی مقصر است؟!

• افزایش آمار مراجعه کودکان به بیمارستان با علائم حملات آسم | ۱۱ توصیه برای مراقبت از کودکان در پاییزِ آلوده | در خانه عود و اسفند و عنبرنسا دود نکنید

در ایران حدود ۹.۸ درصد از کل جمعیت و بیش از ۱۰ درصد کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری آسم هستند. همچنین از هر ۲ نفر، یک نفر مبتلا به یکی از انواع آلرژی است و این آمار در سال‌های اخیر نه تنها کاهش نیافته، بلکه به دلیل تغییر سبک زندگی، افزایش آلودگی هوا در کلانشهرها، مواد شیمیاییِ استفاده‌شده در ساختمان‌سازی‌ها و ... پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده افزایش بیشتری پیدا کند.

ارتباط آلودگی هوا و بیماری‌های آلرژیک و آسم

آسم و آلرژی، بیماری‌های تنفسیِ مزمنی هستند که حدود ۳۰۰ میلیون‌ نفر را در جهان مبتلا کرده‌اند. شیوع این بیماری‌ها در تمام دنیا و ایران در حال افزایش است و دلیل این افزایش آمار به گفته کارشناسان، آلودگی هوا، تغییر سبک زندگی و نیز تغییرات محیطی و آب و هوایی است.

اما آیا آلودگی هوا این اثربخشی را دارد که فرد سالم را دچار بیماری‌های آلرژیک یا آسم کند؟ دکتر سید احمد طباطبایی، فوق تخصص بیماری‌های ریه کودکان در گفتگو با همشهری‌آنلاین، در پاسخ به این سوال می‌گوید: این که آلودگی هوا می‌تواند منجر به ابتلای فرد به آلرژی شود، شاید ادعای بزرگی باشد، ولی یکی از مواردی که آلرژی و حتی آسم را در افرادی که زمینه‌ آن را دارند تشدید می‌کند، همین آلودگی هوا است.

دکتر سیدعلیرضا مهدویانی، فوق تخصص آلرژی و رئیس بخش آلرژی و ایمونولوژی بالینی بیمارستان مسیح دانشوری هم درباره ارتباط آلودگی هوا و بیماری‌های آلرژیک و آسم به همشهری‌آنلاین می‌گوید: اگرچه آسم و آلرژی بیماری‌های مزمن هستند، اما با دوره‌هایی از حمله و بهبودی همراه هستند. این حمله‌ها توسط عوامل محرک یا حساسیت‌زا یا شعله‌ورکننده ایجاد می‌شود. آلودگی هوا، آلرژن‌ها، دود سیگار، بوهای تند، تغییرات آب و هوایی، استرس‌های روحی و روانی، مصرف برخی داروها و عفونت‌های تنفسیِ ویروسی مهم‌ترین عوامل محرک و حساسیت‌زا هستند.

آلودگی هوا به عنوان چهارمین علت مرگ زودرس در دنیا شناخته می‌شود و طبق آمارهای جهانی، از هر ۱۰ مرگ کودکان، یک مورد مربوط به آلودگی هوا است

دکتر مهدویانی می‌گوید: در این مجموعه عوامل محرک، آلاینده‌های هوا مثل ذراتی که از اگزوز خودروها خارج می‌شود، گازها و ذرات معلق که در طول سال درگیرشان هستیم، می‌توانند باعث تحریک مجاری هوایی شوند. همچنین تغییرات آب و هوایی مثل گرد و غبار یا ریزگردها می‌تواند موجب پخش شدن گرده گیاهان شود و همین گرده‌ها می‌تواند باعث حملات آسم برای خیلی از بیماران آسم و مسبب شروع آلرژی در عده زیادی از افراد باشد.

رئیس بخش آلرژی و ایمونولوژی بالینی بیمارستان مسیح دانشوری تاکید می‌کند: البته در زمینه ارتباط آلودگی هوا و ابتلا به بیماری‌های آلرژیک باید تحقیقات بیشتری صورت گیرد. چون هم مساله روزِ دنیای مدرن است و هم یک مشکل بهداشتیِ رو به افزایش است.

این ایمونولوژیست در پاسخ به این سوال که آیا آلرژی یک بیماری ژنتیک شناخته می‌شود، می‌گوید: نمی‌شود دقیق و صددرصد گفت که آلرژی، یک بیماریِ کاملا ژنتیک است؛ مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی باعث بروز بیماری‌های آلرژیک می‌شوند. آلرژی مثل بعضی از بیماری‌ها نیست که صددرصد بتوان گفت فقط و فقط موتاسیونِ ژن باعث بروز آن می‌شود. ولی واقعیت این است که ژنتیک، یکی از عوامل تاثیرگذار بر بروز آن است و در هر سنی هم می‌تواند فرد را مبتلا کند. حتی در ۴۰ سالگی یا بعد از ۵۰ سالگی.

دکتر مهدویانی ادامه می‌دهد: درواقع ژن دستور می‌دهد که آلرژی در فلان تاریخ شروع شود و بروز پیدا کند. اما قاعدتا یک عامل شعله‌ورکننده‌ی بیرونی مثل آلودگی هوا و تغییرات آب و هوایی و ... باید باشد تا ژن این دستور را بدهد. بدون عوامل بیرونی، آلرژی خاموش باقی می‌ماند. حتی در کسی که ژن آن را داشته باشد.

این استاد دانشگاه با بیان این که پیش‌بینی‌ها این است که شیوع آلرژی در دنیا و کشور ما به ۵۰ درصد برسد، می‌گوید: افزایش این آمار ارتباط زیادی با وجود محرک‌هایی مثل آلودگی هوا، ریزگردها، شهرنشینی و آپارتمان‌نشینی، مواد شیمیاییِ به‌کاررفته که در ساختمان‌سازی‌ها، مصرف سیگار، مصرف قلیان، وجود آلرژن‌ها، نگهداری از حیوانات خانگی و عوامل دیگر دارد.

۱۲ درصد از کل مرگ‌ها در ایران منتسب به آلودگی هوا است

آلودگی هوا بر سلامت همه افراد تأثیر می‌گذارد، اما گروه‌های خاص مثل کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای مثل بیماری‌های قلبی، فشارخون بالا و بیماری‌های تنفسی ممکن است آسیب بیشتری ببینند.

رئیس بخش ریه بیمارستان کودکان مفید تهران در هفته آخر پاییز امسال در گفتگو با همشهری‌آنلاین اعلام کرده بود که آمار مراجعه کودکان به بیمارستان به دلایل منتسب به آلودگی هوا افزایش پیدا کرده و حملات آسم، تشدید آسم و عفونت‌ها بیشترین دلایل مراجعه کودکان است.

آلودگی هوا به عنوان چهارمین علت مرگ زودرس در دنیا شناخته می‌شود و طبق آمارهای جهانی، از هر ۱۰ مرگ کودکان، یک مورد مربوط به آلودگی هوا است. طبق آخرین گزارش مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه تهران، ۱۲ درصد از کل مرگ‌ها در ایران منتسب به آلودگی هوا است. سالانه حدود ۴۵ هزار نفر در کشور به دلایل منتسب به آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و ۷۰۰۰ تا ۹۰۰۰ مورد از این موارد مربوط به ساکنان تهران است.

بر اساس گزارش‌های موجود، از هر ۱۰ نفری که در تهران زندگی می‌کنند، تقریباً ۹ نفر تحت تاثیر آلودگی هوا هستند که تعداد زیادی از این افراد را کودکان و سالمندان تشکیل می‌دهند. موضوعی که باید جدی گرفته شود. کمترین مراقبت این است که زمان قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا کاهش یابد و گروه‌های در معرض خطر مثل کودکان، سالمندان، زنان باردار و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای در ساعات اوج آلودگی هوا از خانه بیرون نیایند.

سالانه ۴۵ هزار نفر در کشور به دلایل منتسب به آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و حدود ۷۰۰۰ تا ۹۰۰۰ مورد از این موارد مربوط به ساکنان تهران است

هرچند این کار نیز گاهی غیرممکن است. چراکه تردد و رفت و آمد برای بسیاری از کودکان و افراد سالمند اجتناب‌ناپذیر است. خیلی از کودکان در ساعات اولیه صبح که آلودگی هوا بیشتر است، باید به مهدکودک و مدرسه بروند و درمورد سالمندان نیز نوبت ویزیت پزشک و نوبت عمل جراحی بسیاری از آنها در ساعات صبح و زمان اوج آلودگی هوا است. موضوعی که آنها اختیاری در آن ندارند و ناچارند به این موضوع تن دهند.